MÜKELLEF İLE İLGİLİ HÜKÜMLER

4. MÜKELLEF İLE İLGİLİ HÜKÜMLER

Bir kimsenin ibadetlerinden sorumlu tutulabilmesi için mükellef olma şartı aranır. Mükellef ise; Müslüman, akıllı ve ergenlik çağma gelmiş olup, dinin hükümleriyle sorumlu tutulan kişi demektir. Ef’âli Mükellefin denilen mükellefin fiilleri sekizdir.

[1] Farz: Dinimiz tarafından kesinlikle yapılması emredilen şeye farz denir. Farzın yerine getirilmesinde sevap, terk edilmesinde ise günah vardır. Farz ikiye ayrılır.

a. Farz-ı Ayn: Mükelleflerden her birinin bizzat yapması gereken şeye farz-ı ayn denir. Namaz kılmak, oruç tutmak gibi

b. Farz-ı Kifaye: Mükelleflerden bazılarının yapmalarıyla, diğer­lerinden sorumluluğu düşen farzdır. Cenaze namazı gibi. Farz-ı kifayeyi Müslümanlardan hiç bir kimse yapmadığında, bundan haberi olup imkânı bulunan bütün müslümanlar mes’ul ve günah­kâr olmuş olurlar.

2.   Vacip: Farz kadar açık ve kesin olmayıp, kuvvetli bir delille ya­pılması emredilen şeye vacip denir. Vitir ve bayram namazları gibi. Vaciplerin yapılmasında sevyp, terk edilmesinde ise azap vardır.

3.   Sünnet: Resûl-i Ekrem^{(s a v,)} Efendimizin farz ve vacibin dışın­da yapmış oldukları şeylerdir. Sünnet ikiye ayrılır.

a.   Sünnet-i Müekkede: Peygamber Efendimiz^(sav’’in devam edip pek az terk buyurmuş oldukları sünnettir. Sabah, öğle ve ak­şam namazlarının sünnetleri gibi.

b.   Sünnet-i Gayr-i Müekkede: Peygamber Efendimiz^(sav ’ ‘in bazen yapıp bazen terk etmiş oldukları sünnettir. Yatsı ve ikindi namazlarının sünnetleri gibi.

4.   Müstehap: Sevilmiş şey demektir. Peygamber Efendi- miz^(sav)’in bazen yapıp bazen terk buyurmuş olduğu şeylerdir. Efendimiz^{(s a v} ’ müstehap denilen şeyleri sevip yapılmasını tavsiye buyurmuştur.

5.   Mübah: Mükellefin yapıp yapmamakta serbest olduğu şeydir. Herhangi helal bir yiyeceği yemek veya yememek gibi.

6.   Haram: Yapılması dinimiz tarafından kesin olarak yasakla­nan işlerdir. Faiz yemek, içki içmek, kumar oynamak gibi.

7.   Mekruh: Haram olmamakla beraber dinimiz tarafından ya­pılmaması istenen davranışa mekruh denir. Mekruh ikiye ayrılır.

a.    Tahrimen Mekruh: Harama yakın mekruhtur. Vaciplerin terki gibi.

b.   Tenzihen Mekruh: Helale yakın olan mekruhtur. Kolları yu­karı sıvanmış gömlekle namaz kılmak gibi.

8.   Müfsit: Başlanmış bir ibadeti bozan şeylerdir. Namazda gül­mek, oruçluyken yemek içmek gibi.